Balans in relatie China

Ik sta graag stil bij de ontwikkelingen van het Chinabeleid en de balans die we proberen te houden. De Chinarelatie wordt gekenmerkt als partner, systeemrivaal en concurrent. China verschuift echter de laatste jaren meer van partner naar systeemrivaal en concurrent. De voortgangsbrief laat dat al wat duidelijk zien, maar bijvoorbeeld het openbare jaarplan van de MIVD is al veel stelliger over een aantal dreigingen. Hierop past ook ons antwoord, ons gezamenlijke antwoord met Europese landen. Dat vraagt nadrukkelijk om goede afstemming met EU-landen, maar niet noodzakelijk om integratie.
Ik sta graag stil bij christenvervolging, Oeigoeren, Taiwan en economie en veiligheid.

Christenvervolging
Als eerste datgene wat het naast aan mijn hart ligt, christenvervolging. Zeker daar gaat het de verkeerde kant op in China. De niet-geregistreerde kerk wordt steeds vaker gesloten dan gedoogd. De enige toegestane kerk wordt steeds meer in het communistische keurslijf gedwongen. Er zijn invallen en sluitingen van kerken geweest, arrestaties van kerkleiders en christelijke materialen werden in beslag genomen. Ik was blij om te zien dat de minister ook Open Doors heeft gesproken en de ranglijst ontvangen. Wat mij dan bij China opvalt is de digitale controlestaat en repressie die Christenen en Oeigoeren onderdrukt.

• Wat kan de minister daarin betekenen en kan hij de Chinese overheid daarop aanspreken?
• Kan de minister onderzoeken of Nederland ergens samenwerkt met bedrijven die ook betrokken zijn bij digitale repressie van christenen en Oeigoeren in China?

Als dat blijkt moeten we ze daar op aan te spreken en samenwerking met die bedrijven te verbreken.

Taiwan
Daarnaast hoop ik op goede banden met Taiwan. Taiwan blijft een belangrijke speler voor de geopolitiek en voor onze halfgeleiderindustrie. Ik begrijp dat hier een balans getroffen moet worden, maar de toenemende dreiging en voorbereiding voor een invasie vanuit China baart zorgen. Intimidatie en annexatie met geweld druist in tegen de internationale rechtsorde die wij graag beschermen. Rond Oekraïne en Rusland waren wij te laat met afschrikken en volgde een invasie. Een invasie die tegen onze rechtsorde indruist en ook onze veiligheid raakt.

• Hoe dragen wij bij aan dit voorkomen rond Taiwan?

Ik vraag naar een duidelijke bijdrage, maar op de schaal van de internationale politiek moeten wij ook onze verwachtingen matigen. Graag stel ik voor dat de regering daarom doorgaat en intensiever inzet op Taiwanese deelname aan internationale organisaties. De minister noemt wel dat dit op juridische obstakels stuit. Kan hij dat toelichten? Dit kan toch niet de verkeerde lezing van VN resolutie 2758 zijn? Die wordt vaker als juridisch wapen gebruikt. Ook was het goed om te zien dat Zr. Ms Tromp de vrije doorvaart benadrukte in de Indo-Pacifische regio. Dat mag vaker!

Economie
De handel met China en de belangrijke grondstoffen blijven gedeelde belangen en een reden voor samenwerking. Maar hierin schuilt ook een afhankelijkheid en een risico. Het is daarom goed dat het kabinet blijvend kijkt naar strategische afhankelijkheden. Dat is ook in lijn met de nieuwe Europese Commissie die wil “derisken” maar niet ontkoppelen. Ik vraag de minister of hij vanuit de EU al voorstellen in voorbereiding ziet en hoe hij daarop reageert.
In onze digitale sector en veel producten die wij uit China kopen en importeren schuilen ook risico’s die we zelf nog te makkelijk binnenhalen. De minister schrijft dat dit scherpe keuzes en duidelijke kaders vraagt.

• Kan hij dat toelichten en een specifieker doorkijkje geven naar wat hij in de komende jaren hierop wil doen?

Conclusie
De relatie Nederland-China en EU-China vraagt een zorgvuldige balans die tot dusver partner, concurrent en systeemrivaal was. Maar die balans verschuift van de eerste naar de laatste en dit jasje voor ons beleid zit steeds krapper.