Eenverdieners onder druk

De Tweede Kamer sprak op donderdag 7 november tijdens het Wetgevingsoverleg over de eenverdienersproblematiek. Namens de SGP voerde André Flach het woord. Zijn bijdrage aan het overleg is hieronder te lezen.

Duizenden gezinnen zaten jarenlang in de armoede door een fout van de overheid. Deze alleenverdienershuishoudens hadden geen recht op toeslagen, wat ervoor zorgde dat zij onder het bestaansminimum terecht kwamen. Dat had nooit mogen gebeuren. Het heeft ook veel te lang geduurd voordat de overheid dit probleem erkende en oploste. Het kabinet heeft een drietrapsraket in stelling gebracht. Op dit moment helpen gemeenten via de individuele bijzondere bijstand, vanaf 2025 moet de voorliggende tijdelijke regeling ingaan en vanaf 2028 komt er een fundamentele oplossing via het belasting- en toeslagenstelsel. Het is meer dan terecht dat we nu spreken over de tijdelijke regeling die dit probleem moet verhelpen. Deze gezinnen moet immers recht worden gedaan.

Algemene heffingskorting
De grote boosdoener is de afbouw van de algemene heffingskorting, waardoor eenverdieners bewust zwaarder worden belast. Hierdoor is de kloof tussen een- en tweeverdieners de afgelopen jaren uitgegroeid tot een gapend gat. De SGP loopt hier al veel langer tegen te hoop. Wat hier is fout gegaan, legt een veel groter probleem bloot. Het is dus inmiddels zover dat alleenverdieners hierdoor onder het niveau van een bijstandsuitkering terecht kunnen komen. Dat moet dan via de individuele bijstand en fiscaliteit worden rechtgebreid, maar moet dat ons niet tot bezinning brengen: waar zijn we in dit land mee bezig? Werken moet lonen, zeggen we dan. Maar dat principe geldt kennelijk niet voor eenverdieners.

• Hoe reflecteert het kabinet op de fundamentele oorzaak van dit probleem?

De fundamentele oplossing moet volgens de SGP dan ook gezocht worden in het aanpakken van de kern van het probleem, namelijk de zware, fiscale afstraffing van alle eenverdieners. Mijn fractie had het veel logischer gevonden als dat in dit wetsvoorstel dan ook recht zou worden gezet. In elk geval willen wij dat op dit dossier op korte termijn echt een serieuze stap in de goede richting wordt gezet. Ook eenverdieners verdienen tenslotte een rechtvaardige fiscale behandeling. Op dit punt zullen wij dan ook met voorstellen komen, zodat de positie van eenverdieners echt concreet en aanzienlijk wordt verbeterd. Ik vraag het deze staatssecretaris, verantwoordelijk voor armoedebeleid, maar op de man af:

• Ziet hij dat eenverdieners het moeilijk hebben en vaker in armoede belanden, en wat vindt hij daarvan?
• Ligt hier niet een taak voor hem?

Tijdelijke regeling
Het is duidelijk dat deze mensen snel moeten worden geholpen. Tegelijkertijd roept het wetsvoorstel nog wel vragen op, bijvoorbeeld over de doelgroep van het voorstel en de gerichtheid ervan. Zoals ik al zei is het armoederisico bij eenverdieners, zeker met jonge kinderen, veel hoger dan bij tweeverdieners. Mijn fractie zou graag zien dat gemeenten eenverdieners boven het bestaansminimum ook kunnen helpen via deze tijdelijke regeling als er sprake is van armoede.

• Welke mogelijkheden hebben zij daarvoor?
• Kan de staatssecretaris hier toezeggen dat deze mogelijkheid ook in de handreiking richting gemeenten wordt opgenomen?

Daarnaast kunnen huishoudens moeilijk zelf vaststellen of zij onvoldoende toeslagen krijgen waardoor de kans op zelfmelden klein is.

• Hoe gaan we ervoor zorgen dat deze mensen alsnog worden bereikt en niet-gebruik wordt tegengegaan?

Fundamentele oplossing
Dat brengt mij bij een aantal vragen over de fundamentele oplossingsrichting.
Het is nog maar de vraag of het de fiscus gaat lukken om die per 2028 ook echt uit te voeren. De SGP vindt dat die fundamentele oplossing er zo snel mogelijk moet komen.

• Wanneer krijgen we hier duidelijkheid over?
• En wat als dit niet gaat lukken, gaat de regering deze regeling dan verlengen? Laat helder zijn in welke richting de SGP de fundamentele oplossingsrichting zoekt: de kloof moet verdwijnen.

Vereenvoudiging Inkomensondersteuning voor Mensen
Naast dit traject loopt op dit moment ook het traject Vereenvoudiging Inkomensondersteuning voor Mensen (VIM). Zo wordt werk gemaakt van een begrijpelijker en eenvoudiger toekomstig stelsel van inkomensondersteuning. De kloof tussen een- en tweeverdieners maakt het stelsel verre van begrijpelijker en eenvoudiger. 

• Kan de staatssecretaris hier toezeggen dat hij in dat traject ook laat kijken naar het vereenvoudigen van het belasting- en toeslagenstelsel op dit punt, bijvoorbeeld door voortaan het huishoudinkomen als uitgangspunt te kiezen?

Tot slot
Wij ontvingen als Kamercommissie een mail waarin wordt gewezen op de eenverdieners die samenwonend zijn met een voorliggende voorziening met een inkomen dat onder de groene tabel valt. Zij zouden worden geconfronteerd met een te hoog bruto belastbaar jaarinkomen.

• Graag ontvang ik een reactie van het ministerie op deze mail met berekeningen.