Files op het stroomnet

De Tweede Kamer debatteerde op woensdag 19 februari in commissieverband over netcongestie en energie-infrastructuur. Namens de SGP voerde André Flach het woord. Zijn bijdrage aan het debat is hieronder te lezen.

Files onderweg, een half uur later op je werk: vervelend, maar je kunt het incalculeren. Helaas zorgen files op het stroomnet niet voor uren, maar voor járen vertraging. ‘Driekwart verduurzamingsplannen regionale industriebedrijven voor 2030 niet haalbaar’, het is zomaar een van de honderden krantenkoppen over de netproblematiek.

Met lef en creativiteit moeten we dit veelkoppige monster te lijf gaan. Bij stikstof hebben we het over het trappetje van Remkes. De SGP pleit hier voor – hoop ik – het trappetje van Hermans, met:

1. Meer inzicht, dus meer meten en delen van data,
2. Efficiënter stroomgebruik, dus meer led-verlichting, warmtenetten, een stop voor datacenters, enzovoorts,
3. Betere netbenutting, door het net zwaarder te belasten, door energiehubs en beter congestiemanagement,
4. Snellere netverzwaring.

Nu enkele concrete vragen en voorstellen langs deze lijnen.

Meer inzicht
Betere netbenutting staat of valt met data over de daadwerkelijke netbelasting, netprofielen, enzovoorts. Meer bemetering is hard nodig. Maar het is ook cruciaal dat gemeenten, provincies en energiehubs inzicht krijgen in netcapaciteit, netprofielen, benuttingsgraad en wachtlijsten. Niet ad hoc en fragmentarisch, maar meer structureel en integraal. Desnoods alleen richting medeoverheden als de privacywetgeving dat vereist. Wordt werk gemaakt van meer transparantie, zodat gebiedspartijen afgewogen keuzes kunnen maken en extra capaciteit ontsloten kan worden?

Betere netbenutting
Gaat de minister doorpakken op basis van de duidelijke adviezen van de bestuurlijk aanjager Slim met stroom, Gerard Schouw? Ik proef een zekere terughoudendheid, maar ik heb het vast verkeerd begrepen. Het net kan bijvoorbeeld zwaarder belast worden. De betrouwbaarheidsnorm is 99,99%. Dat zouden we ietsje pietsje kunnen laten zakken.

• Neemt de minister alle door Schouw aangedragen punten mee bij het opstellen van de aanpak met netbeheerders en ACM?

Dus bijvoorbeeld ook het voorwaardelijk gebruik van de vluchtstrook op het net, niet alleen voor duurzame energieprojecten, maar ook voor energiegebruikers in de wachtrij?

Onlangs was ik op werkbezoek bij een grote aardbeienkwekerij. Het bedrijf had een contract met TenneT. De kasverlichting kan op afstand gedimd worden om het hoogspanningsnet te balanceren. Tuinbouw-wkk’s leveren 10% van de elektriciteitsproductie, maar een veelvoud hiervan aan flexibel vermogen. Ook op de lagere netten zou dit potentieel beter benut kunnen worden. Kan een sectordeal gesloten worden, zoals dat ook met de waterschappen is gebeurt?

Energiehubs
Dan naar de energiehubs. Netbeheerders hebben een voorstel voor een groepstransportovereenkomst gedaan bij de ACM. Met de voorwaarden kunnen energiehubs echter slecht uit de voeten, leert een inventarisatie bij elf hubs. Het heeft bedrijven weinig te bieden, omdat de mogelijkheid om extra af te nemen als het net die ruimte heeft, ontbreekt.

• Wil de minister aandringen op een netcode die in de praktijk perspectief biedt?

Aansluitingen
De SGP heeft ook enkele vragen over het prioriteren van nieuwe aansluitingen.

• Komen aanvragen voor energie-intensieve projecten waar binnen afzienbare termijn geen omgevingsvergunning voor afgegeven gaat worden, zoals datacenters, onderaan de wachtlijst?
• Krijgt drinkwaterwinning prioriteit en voorrang, ook in het MIEK ?

Voor voldoende en schoon drinkwater moet de winning omhoog en de zuivering beter, inclusief tijdige netaansluiting.

• Krijgen zorginstellingen met een woonfunctie voorrang, net zoals de gewone woningbouw?

Als zij als grootverbruiker kiezen voor meerdere kleinverbruikersaansluitingen om van de voorrangsregeling gebruik te kunnen maken, helpt dat niet voor de netbelasting.

Netkosten
De oplopende netkosten zorgen voor een onhoudbare situatie. We willen juist ook dat bedrijven elektrificeren. Het gaat om investeringen in de toekomst.
De rekening moet niet alleen bij de huidige generatie terechtkomen. Hoe zorgen we voor een eerlijke verdeling van lasten over de generaties heen?
Mijn vraag: komt de minister bij de Voorjaarsnota met besluitvorming naar aanleiding van het IBO-onderzoek?Een no regret maatregel is een vrijstelling voor elektrolysers, warmteopslag, e-boilers en batterijen die het net ontlasten.

Leveringszekerheid langere termijn
Tot slot. De SGP maakt zich grote zorgen over de leveringszekerheid.
Halen kolencentrales 2030 wel? En hoe lang blijven verouderde gascentrales in bedrijf? EP NL overweegt een gascentrale van 800 MW komend jaar te sluiten. De inzet op CO2-vrij regelbaar vermogen komt moeilijk van de grond. TenneT rekent niet met de congestieproblematiek. Je kunt ook niet helemaal leunen op het buitenland, omdat dünkelflaute zich Europa breed voor kan doen.
We kunnen niet optimistisch zijn.

• Stelt de minister met spoed een uitvoeringsplan op, zoals geadviseerd door TenneT?
• Neemt zij snel een besluit over een capaciteitsmechanisme?

Het kost vier jaar om die te ontwikkelen, dan is er nog bouwtijd nodig, en 2030 is dichtbij. Het bedrijfsleven neemt geen investeringsbeslissingen op basis van misschientjes.

Het is alle hens aan dek. Maar met het trappetje van Hermans, een eerlijke verdeling van netkosten en een uitvoeringsplan voor behoud van leveringszekerheid houdt de SGP graag de moed erin.