Flach over gemeentefinanciën

Op dinsdag 1 oktober debatteerde de Tweede Kamer in commissieverband over de gemeentefinanciën. Namens de SGP nam André Flach deel aan het debat. Zijn inbreng is hieronder te lezen.

Dit debat over de gemeentefinanciën gaat gek genoeg niet over geld. Dit gaat over vertrouwen. De overheid functioneert niet als een geheel en de verschillende overheidslagen rollen ruziënd over elkaar heen. Het rijk vertrouwt de gemeenten niet en houdt ze met regelgeving en bezuinigingen in een houdgreep waardoor ze vleugellam zijn en ze al jaren van ijsschots naar ijsschots springen. Misschien vindt u dit een dramatische opening.
Toch zijn dit de letterlijke woorden van hoogleraar gemeentefinanciën Maarten Allers.

Mijn gemeentehart bloedt. Het is niet het rijk dat gemeenschappen bouwt, dat doen gemeenten. Het is pijnlijk om dan te horen welke keuzes gemeentebesturen moeten maken door korting van 2,3 miljard van Rutte-IV. De zwemles duurder bijvoorbeeld, minder bibliotheek op school of toch onveiliger wegen accepteren? We moeten gemeenten de hand reiken. Er is een mismatch tussen taken en knaken, de beloofde evenredigheid tussen taken en geld blijft uit.
En als er minder geld komt, dan is de rijksoverheid in ieder geval verplicht aan te geven welke taken minder moeten. Wat kan de minister concreet bieden?

De SGP ziet de volgende oplossingen. Allereerst 2 punten voor de langere termijn:

1. Maak nu eindelijk werk van de al meer dan tien jaar beloofde verruiming van het gemeentelijk belastinggebied. Geef de gemeente financieel handelingsperspectief.
2. Herontwerp de financieringssystematiek. Dat kan door een nieuw systeem te ontwerpen wat langjarig stabiel is, past bij de taakuitvoering en demografische ontwikkelingen in een gemeente en dat onbeheersbare open-einde regelingen zoals in de jeugdhulp vermijdt. Als specifiek voorbeeld noem ik nu de gemeenten met veel zorginstellingen zoals Sliedrecht en Ermelo. Het probleem is gelukkig erkend, maar gaat de minister ook oplossingen zoeken?

De gemeenten kunnen helaas niet wachten op lange termijnoplossingen. Dan neemt de armoede en eenzaamheid in Enschede nog verder toe en is Zwijndrecht al noodgedwongen gefuseerd met Dordrecht. Daarom 5 SGP-oplossingen voor de kortere termijn:

1. De begrotingsregels knellen. Wil de minister meer ruimte bieden in de boekhoudregels om reserves in te zetten voor investeringen?
2. Het rijk moet gemeenten snel helpen door de reikwijdte van de jeugdhulp beter af te bakenen. Wanneer kunnen we een wetsvoorstel verwachten? En wat doet het kabinet met de constatering dat de stijging van Wmo en jeugdhulp voor een groot deel komt door hogere inkomens?
3. De brede doeluitkeringen voor de vervoersregio’s Amsterdam, Den Haag en Rotterdam en voor de veiligheidsregio zijn ten onrechte meegenomen in de efficiency korting op de specifieke uitkeringen. Een dringend verzoek aan de minister om deze onjuistheid nog voor 2025 ongedaan maken!
4. En als we het toch over de ’specifieke uitkeringen hebben: De SGP vindt dat de minister ook hier eens kritisch naar de taken van gemeenten moet kijken. Is dit niet een mooi moment om specifieke taken te schrappen, met behoud van middelen? Worden alle 153 uitkeringen aan hetzelfde kader getoetst? En komt er een compensatie als de 10 procent korting niet reëel blijkt? Het advies van de Raad voor het openbaar bestuur vraagt om een gedegen reactie.
5. De normeringssystematiek voor de ontwikkeling van het gemeentefonds op basis van het bbp doet onvoldoende recht aan het type uitgaven van gemeenten. 

Als het slecht gaat met de economie stopt de vergrijzing in een gemeente niet en daarmee evenmin de WMO-uitgaven. Een schilder die je huis schildert betaal je toch ook niet afhankelijk van de temperatuur van de dag? En, als we toch het bbp hanteren, vindt de minister het echt acceptabel dat gemeenten jaren op rij voor 400 miljoen in het schip gaan? Wil zij extra waarborgen overwegen, bijvoorbeeld nacalculatie?

Samenvattend: de SGP is voor degelijke overheidsfinanciën en dat begint bij een fatsoenlijke financiële behandeling van de eerste overheid!