Kabinet, begin geen experiment met zelfmoordpil

Het kabinet doet er verstandig aan om geen experimenten met een zelfmoordpil toe te staan, stelt Kees van der Staaij in een opiniebijdrage in zowel het Nederlands Dagblad als het Reformatorisch Dagblad.

Binnenkort moet het kabinet een ingrijpende beslissing nemen. Het gaat over een zaak van leven en dood: de vraag of er al dan niet groen licht moet komen voor een klaar-met-leven-pil.

Het is een goede zaak dat het kabinet in 2014 hiervoor een ‘commissie van wijzen’ heeft ingesteld! De samenstelling was ook evenwichtig: niet alleen juristen, maar ook mensen uit de zorg. De voorzitter Paul Schabel is weliswaar prominent senator voor D66, maar ook een onafhankelijk denker die openstaat voor argumenten uit andere stromingen.

Het duurde wel even voordat de commissie met een rapport kwam. Er is veel gewikt en gewogen. Dat is maar goed ook bij zo’n ingrijpend onderwerp. Het resultaat mag er zijn: begin dit jaar lag er een gedegen rapport met een glasheldere conclusie: begin er niet aan!

Eerlijk gezegd was ik behoorlijk opgelucht toen dit nieuws naar buiten kwam. Zie je wel, dacht ik: de bezwaren leven echt niet alleen bij mensen die, net als ik, geloven dat ons leven een geschenk van God is. Ook als je een andere levensovertuiging aanhangt –dat je zelf baas bent over het einde van je leven– kun je onoverkomelijke bezwaren tegen zo’n suïcidepil hebben.

Drie soorten bezwaren kom je steeds weer tegen. Allereerst is er het gevaar van verkeerd gebruik. Zo’n pil kan namelijk in verkeerde handen komen, of in goede handen verkeerd gebruikt worden. Je moet er niet aan denken!

Ten tweede brengt het artsen, apothekers of andere ‘verstrekkers’ in een onmogelijke positie. Zij worden medeplichtig aan de dood van medemensen die niet ondraaglijk en uitzichtloos lijden. Dat is heftig.

Het versterkt ten derde de negatieve beeldvorming over ouderdom en kan subtiele druk geven richting zelfdoding. De samenleving bestaat niet alleen uit rationele, sterke, onafhankelijke mensen. Als het normaal en legaal wordt, dat mensen die ‘klaar met leven’ zijn een zelfmoordpil kunnen krijgen kan dat grote effecten hebben op kwetsbare mensen. Zij kunnen zo’n keus ook opgedrongen voelen als ze zich een last voor anderen voelen.

Het kabinet is nu aan zet. Eerlijk gezegd ben ik er niet gerust op. Wie geen vreemdeling in Jeruzalem is, ziet in de wandelgangen een indringende lobby. De Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde (NVVE) is een machtige organisatie van zelfbewuste en hoogopgeleide mensen. Zij eisen het recht op voor de babyboomgeneratie om er zelf een punt achter te zetten op het moment dat zij dat willen. Zij hebben openlijk gezegd: dit jaar moet en zal er een experiment komen met de laatste-wil-pil! Hoeveel deuren zijn er voor hen al open gegaan? Hopelijk denkt het kabinet ook aan al die minder mondige burgers in het land.

Als de NVVE zegt dat veel oude mensen een pil willen omdat ze niet als ‘zombies in poepluiers’ willen rondlopen, dan zegt dat niet alleen iets over henzelf, maar ook over hoe ze denken over anderen. De overheid mag daarin toch niet meegaan? Die moet juist bescherming bieden, pal staan voor de morele norm van de beschermwaardigheid van het leven, ook als aftakeling en ontluistering hun intrede doen.

Heeft het kabinet de moed om de druk te weerstaan? Zijn er nog harde grenzen, of is iedere grens dankbaar? Steeds weer zijn de grenzen de afgelopen jaren verlegd. Eerst euthanasie bij mensen met ernstig lichamelijk lijden in de laatste levensfase. Later ook bij psychisch lijden. Bij dementie. En nu klinkt de roep om een suïcidepil voor hoogbejaarden die hun leven voltooid achten. De volgende stap dient zich al aan: jongere mensen die het niet meer zien zitten…

Zeker, we moeten de nood serieus nemen van mensen die zo’n klaar-met-levenpil willen. We zijn allemaal mensen die moeite hebben met aftakeling, gebrokenheid en lijden. Mensen kunnen ‘oud en der dagen zat’ zijn. Geen zin meer in het leven hebben.

Bij het ‘nee’ tegen een suïcidepil, hoort daarom een overtuigend ‘ja’ voor het samen-leven. Dat vraagt grote inzet van ons allemaal. Inzet om eenzaamheid te voorkomen. Om zelfredzaamheid te vergroten. Om ouderen met zorg te omringen en te laten voelen dat zij erbij horen en waardevol zijn.

We zitten in de nadagen van dit kabinet. Hoe wil het later herinnerd worden? Als het kabinet dat de deur openzette voor een klaar-met-leven-pil? Of als een kabinet dat zich sterk maakte voor het herwaarderen van ouderdom en een goede ouderenzorg? Mijn dringend appel op het kabinet is: begin er niet aan. Ook niet als experiment. Met een zelfmoordpil doe je geen experimenten, laat staan dat je die invoert.