Ons land is overvol - Flach over demografie

Op woensdag 4 december debatteerde de Tweede Kamer op initiatief van SGP-Kamerlid André Flach over het rapport van de Staatscommissie Demografische Ontwikkelingen. Lees hier of bekijk hier de bijdrage van Flach. 

“Ons land is vol, ten dele overvol.” Dat zei koningin Juliana tijdens de Troonrede van 1979. In dit lage landje bij de zee liepen toen iets meer dan 14 miljoen mensen rond. Als die uitspraak van onze voormalige vorstin toen waar was, dan nu zeker! De teller staat inmiddels op 18 miljoen. Grijpen we nu niet in, dan groeien we door naar 23 miljoen inwoners in 2050. Tijd voor een fundamenteel debat met scherpe keuzes. De SGP maakt die keuzes in onze vandaag gepubliceerde visienota. Wij willen werk maken van drie zaken: een rem op migratie, een economie van waarden en sterke relaties en stabiele gezinnen.

Rem op migratie
De pijlsnelle groei van de bevolkingsomvang komt vrijwel uitsluitend door migratie. Daarom steunt de SGP de kabinetsinzet om te kijken wat er wél kan om de asielinstroom te verlagen. Nederland staat bekend als een aantrekkelijk land. Vorig jaar hadden we het op-een-na-hoogste toewijzingspercentage van de hele Europese Unie: 77 procent, terwijl het EU-gemiddelde bijna de helft lager lag. Als je dan bedenkt dat Nederland ook nog eens de op-een-na-dichtstbevolkte lidstaat is, is duidelijk dat er we een groot probleem hebben.
Dat betekent: binnen de EU aandacht vragen voor onze uitzonderlijke demografische positie én ervoor zorgen dat we niet aantrekkelijker zijn dan andere landen. Hoe gaat de minister van Asiel & Migratie dit doen?

De ruimte ontbreekt simpelweg om iedereen onderdak te bieden en daarom zullen we moeten kijken naar innovatieve oplossingen om asielzoekers elders op te vangen. De SGP wil dat er een sturend richtgetal voor het migratiesaldo komt, met per migratiestroom een duidelijke bandbreedte. Daar hoort langjarig, integraal migratiebeleid bij dat overheid en politiek dwingt de migratie in te perken. Daarbij moet eindelijk echt gekeken worden naar de vraag waaraan veel te lang is voorbijgegaan: wat kan Nederland eigenlijk aan?
Het kabinet kwam tot een stevig asielmaatregelenpakket, maar op arbeidsmigratie ligt zo mogelijk een nog grotere opgave. Er zijn een aantal maatregelen voorgesteld, maar is dat voldoende? Hoeveel minder arbeidsmigranten levert dat op, en welke beperkingsmogelijkheden ziet de minister verder nog?

De Staatscommissie geeft ook helder aan dat in de Europese Unie het gesprek zal moeten worden gevoerd over de ongecontroleerde EU-arbeidsmigratie.
Er moet ruimte komen voor het invoeren van woon- en werkvergunningen voor EU-arbeidsmigranten, vindt de SGP. Neemt de minister die aanbeveling over?

Economie van waarden
Sturen op migratie vereist een langetermijnperspectief: hoe borgen we onze publieke voorzieningen en zorgen we voor brede welvaart? Onze economie is inmiddels chronisch verslaafd geraakt aan arbeidsmigranten, en dat is ongezond. Daarom wil de SGP toe naar een andere inrichting van ons economische model: een economie van waarden. Daarin staat niet de waarde in eurotekens voorop, maar de waarden robuust, sociaal, duurzaam en innovatief. We moeten zeker niet toe naar een staatsgeleide economie, maar door middel van subsidies en fiscale regelingen kan de overheid wel de randvoorwaarden hiervoor creëren. Werkgevers en werknemers hebben hier ook een belangrijke rol in. Door met elkaar in gesprek te gaan over de economie van de toekomst kan ook worden bepaald welk type werkgelegenheid er nodig is. Goed dat er een adviesaanvraag richting de SER gaat. Hoe gaan we ervoor zorgen dat het ten aanzien van demografische ontwikkelingen niet bij talloze adviezen blijft, maar dat er ook snel knopen gehakt gaan worden?

Sterke relatie(s), vitale gezinnen
Een sterk fundament onder een toekomstbestendige demografische opbouw begint bij stabiele relaties en gezinnen. Het gekke is dat aan het versterken van relaties in ons land nauwelijks aandacht wordt gegeven. Wil je publiekelijk ontrouw verheerlijken? Second love? Ga je gang, de scherven vegen we wel bij elkaar bij de psycholoog of in de jeugdzorg. Nog even los van de emotionele impact betekenen de 30 duizend scheidingen per jaar ook weer evenzoveel extra huishoudens, op zoek naar een woning.

Als we spreken over een wooncrisis laten we dan deze sociaal-maatschappelijke crisis zeker niet vergeten. Waarom maken we niet stevig werk van relaties door gratis relatietherapie aan te bieden of in iedere gemeente een relatieloket te starten? De waarde van trouw is zo gek nog niet.
Ook de zorg voor elkaar in familie- of gemeenschapsverband zal in de toekomst belangrijker worden. Duitsland is hierin al verder door te focussen op familiezorg en meergezinswoningen te bouwen. Wil het kabinet met de Duitse regering in gesprek treden om op dit punt van elkaar te leren?

Geboortecijfer
Kinderen zijn een waardevol geschenk. Maar waar de bevolkingsomvang de achterliggende jaren explosief groeide, kwam het geboortecijfer in een vrije val terecht. Het diepste punt sinds de Tweede Wereldoorlog is bereikt, en nog is de bodem niet in zicht. Met 1,43 kind per vrouw zijn we inmiddels ver onder het vervangingsniveau van 2,1 terecht gekomen. Wat het betekent als dat nog langer zo doorgaat? Sterk vergrijzende landen als Japan en Italië geven het antwoord. Daar staat immense druk op zorg, pensioenen en de economische welvaart. Daarom moeten het geboortecijfer omhoog. Dat kan ook, want uit onderzoek blijkt dat het gewenste kindertal nog altijd hoger ligt dan het aantal kinderen dat daadwerkelijk geboren wordt. Niet door middel van actieve geboortepolitiek, maar de regering heeft wel de dure plicht ervoor te zorgen dat het stichten van een gezin wordt aangemoedigd en zeker niet ontmoedigd.
Te vaak is dat in Nederland nu wel het geval, bijvoorbeeld doordat de situatie rond wonen, werken en inkomen ouders in potentie ervoor zorgen dat zij niet of later komen tot gezinsvorming. Starters komen nauwelijks aan een huis en blijven daardoor langer thuiswonen. In vak-K zitten ook ouders die deze problemen herkennen van de eigen keukentafel. Zijn de ministers van VRO en SZW bereid om hier samen de handschoen op te pakken en te komen tot een offensief om belemmeringen weg te nemen?

Gezinsbeleid
Van antibabybeleid naar gezond, aanmoedigend gezinsbeleid zou de slogan moeten zijn. Wie op dit moment zoekt naar het Nederlandse gezinsbeleid, kan lang zoeken. De laatste nota Gezinsbeleid dateert van 2008. Moet ik nog meer zeggen? Terwijl het gezin het hart van ons leven vormt, is het een blinde vlek in het overheidsbeleid. Geen enkel departement of beleidsteam bij de Rijksoverheid voelt zich verantwoordelijk voor hét bindweefsel van onze samenleving. Nederland bungelt nog altijd ergens onderaan het internationale vergelijkingslijstje als het gaat om wat de overheid uitgeeft aan gezinnen.

De SGP zegt: investeer royaal in gezinnen door middel van één, vereenvoudigde kinderbijdrage. Een nieuw belastingstelsel kan en moet echt gezinsvriendelijker door rekening te houden met het huishoudinkomen en het aantal kinderen. Ik roep het kabinet op in het licht van de demografische ontwikkelingen: maak echt werk van samenhangend en gestructureerd gezinsbeleid! De eerste stap is: wijs net als Duitsland en België een coördinerend bewindspersoon voor gezinnen aan, en kom met een nieuwe gezinsnota. Pakt het kabinet die handschoen op?

Een regering die niet bereid is te investeren in gezinnen moet niet verbaasd opkijken als haar burgers dat ook niet doen, met alle gevolgen van dien.
Hierbij wil ik onze visienota overhandigen aan de ministers, en ik ben natuurlijk benieuwd naar hun reactie.