Recht doen aan UWV-gedupeerden

De Tweede Kamer debatteerde op woensdag 16 april met minister Van Hijum (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) en staatssecretaris Nobel (Participatie en Integratie). Namens de SGP sprak André Flach. Zijn bijdrage aan het debat is hieronder te lezen.

De problemen bij het UWV stapelen zich op. Dat is het gevoel van veel cliënten en medewerkers van de uitvoeringsorganisatie. En dat niet alleen: het brengt ook spanning en onzekerheid teweeg bij veel uitkeringsgerechtigden. Nu er steeds meer fouten aan het licht komen, is het zaak dat er snel duidelijkheid komt. Maar dat moet wel zorgvuldig gebeuren, zodat recht gedaan wordt aan de belangen van uitkeringsgerechtigden, werkgevers én de belastingbetaler.

Fouten
Inmiddels zijn in ieder geval fouten vastgesteld in de berekening van arbeidsongeschikten en jonggehandicapten. De SGP heeft hier nog wel veel vragen over:

• Wat is volgens de minister de oorzaak van deze fouten?
• Hoe wordt intussen de huidige kwaliteit en de controle daarvan verbeterd?
• Wordt ook gekeken naar andere uitkeringen, zoals de Ziektewet en WW?
• Hoe voorkomen we dat UWV nog verder vastloopt?
• Kan de minister in elk geval toezeggen dat hij ons periodiek en uitgebreid blijft informeren hierover?

WIA-hersteloperatie
De SGP wil dat recht wordt gedaan aan gedupeerden. Als je door de overheid bent benadeeld, moet dat zo snel mogelijk worden rechtgezet. Het treft vaak mensen die het financieel gezien niet bepaald breed hebben. Bij de fouten lijkt vaak sprake te zijn van een te hoge uitkering. Alleen als echt heel duidelijk was dat UWV veel te veel uitkeerde, kan wat ons betreft sprake zijn van terugvordering. Goed dat nu ook de situatie van mensen met een loonloos tijdvak wordt opgepakt, waarvoor mijn fractie herhaaldelijk aandacht heeft gevraagd. Nu een hersteloperatie wordt opgezet, moeten we de lessen uit de toeslagenaffaire niet vergeten. Laten we daarom oppassen voor een hersteloperatie die zelf vastloopt, zodat er een nieuw probleem ontstaat in plaats van wordt opgelost. Het risico van extra vertraging door generieke compensatie ligt op de loer. Gedupeerden zullen aanspraak willen maken op een compensatiebedrag en daarnaast alsnog vragen om herbeoordeling van hun dossier. Generieke regelingen lijken leuk, maar wij willen dat het geld terecht komt bij echte gedupeerde. We hebben de verantwoordelijkheid recht te doen aan gedupeerden, maar ook aan de belastingbetaler.

Keteneffecten
Het recht op de UWV-uitkering en de hoogte ervan staat niet op zichzelf, maar heeft consequenties voor allerlei zaken. Denk aan de hoogte van het inkomen of het recht op een toeslag. Mensen mogen door wijzigingen niet nog verder in de problemen komen. Op dit moment weten veel cliënten en ketenpartners niet waar zij aan toe zijn, en ze weten ook niet waar ze terecht kunnen. Ik zou zeggen: kom snel met één centraal punt, een loket, waar iedereen terecht kan met zijn vragen en waar ook meteen duidelijk wordt wat de gevolgen van het herstel voor hen zijn.

Werkgevers
Wanneer sprake is van een te hoge uitkering en besloten wordt niet terug te vorderen, betekent dat ook dat werkgevers die eigenrisicodrager zijn te veel hebben betaald. De SGP vindt dat eigenrisicodragers moeten worden aangeslagen voor het bedrag dat zij hadden moeten betalen. Zij moeten niet hoeven boeten voor de fouten van het UWV. Is de minister dat met de SGP eens?

Vereenvoudiging
UWV komt al om in het werk, en krijgt daar nu nog eens een flinke kluif bij. Dan moeten we als overheid ook kijken naar mogelijke vereenvoudigingen. De SGP vindt dat we dan allereerst moeten kijken naar het beperken van de dubbelingen in het systeem. Ik heb er al een aantal keren naar gevraagd, maar ik wil de minister nu echt vragen het advies van de bedrijfsarts leidend te maken bij de re-integratietoets. UWV vraagt hier ook zelf om. Er ligt nog een wetsvoorstel, dien dat in, zodat de druk op UWV iets verlicht wordt. Daarnaast vraag ik het kabinet in gesprek te gaan met private verzekeraars om te kijken hoe zij de druk op UWV kunnen verlichten en wat van hun werkprocessen kunnen leren.

Onderzoek
De problemen waar we vandaag over spreken leggen een dieperliggend probleem bloot. Het functioneren van UWV is helaas al jarenlang ondermaats, en daarom moeten we de organisatie, cultuur en aansturing van UWV onder de loep nemen. Met mevrouw Van Dijk van het CDA heb ik daarom een voorstel gedaan om onderzoek te doen naar het functioneren van UWV bij de WIA-uitvoering. De werkprocessen moeten wat ons betreft tegen het licht worden gehouden, want ICT-systemen die houtje-touwtje aan elkaar hangen en het aanzienlijke risico op menselijke fouten zorgen ervoor dat er te veel misgaat.

• Is het niet beter als UWV nu eerst inzet op het verbeteren van de sterk verouderde IT-infrastructuur in plaats van in te zetten op nieuwe ICT-operaties?

Het is zaak dat we nu de problemen aanpakken, zodat we kunnen toewerken naar een goed functionerend stelsel met betrouwbare dienstverlening.