Werk aan de winkel op weg en water

Graag wil ik mijn waardering uitspreken voor beide bewindslieden die de hand hebben opgestoken voor dit prachtige ministerie.
Er is veel werk aan de winkel, terwijl het hoofdlijnenakkoord alleen extra middelen uittrekt voor nieuwe woonwijken. Ik hoop dat ze de handschoen willen oppakken voor verkeersveiligheid, aanpak van versleten bruggen en sluizen, goede bereikbaarheid van de regio, ook met het ov, meer binnenvaart, minder grondstoffengebruik en goed waterbeheer.

Budget instandhouding
We staan voor een immense instandhoudingsopgave. De omvang van uitgesteld onderhoud neemt de komende jaren verder toe. Zelfs stormvloedkeringen kunnen niet tijdig onderhouden worden. Voor de periode 2026 tot 2030 krijgt Rijkswaterstaat de helft van het eigenlijk benodigde budget . Cruciaal is het stellen van goede prioriteiten, zodat risico’s van te late vervanging maximaal ingeperkt worden. Experts geven aan dat goede risicosturing en een stabiel meerjarenplan nog ontbreekt. Hoe gaat de minister hiervoor zorgen?

We komen handen tekort.
De vorige minister heeft zeventien infraprojecten geparkeerd om geld én ambtenaren vrij te spelen voor instandhouding. De nieuwe minister kiest nu voor een ambtelijke taakstelling én kostbare ambtelijke inzet om maar ergens 130 km/uur te kunnen rijden. Wat betekent dit voor de capaciteit voor instandhouding?

Infraprojecten
Het probleem van onderuitputting wordt niet opgelost door overprogrammering, maar door budget door te schuiven . Een boekhoudkundige truc. Wil de minister echt overprogrammeren in plaats van vooruitschuiven? Aan het werk! Begin bijvoorbeeld eens met de aanpak van het knooppunt A1/A30.

De SGP heeft eerder aangedrongen op het uit de pauzestand halen van belangrijke infraprojecten. Ik noem in het bijzonder knooppunt Hoevelaken, waar alles voor klaarligt. Maar ook de A2 tussen Deil en Vught en de A15 bij Papendrecht. Het kan toch niet waar zijn dat deze minister opnieuw de boel vooruit schuift?

Extra budget hoogwaterbeschermingsprogramma
Het Landelijk Veiligheidsbeeld primaire waterkeringen laat zien dat richting 2050 miljarden euro’s extra nodig zijn. Vorige week vroeg ik om een snel besluit over de benodigde 1,25 miljard euro extra voor de periode 2030-2036. De minister had het geld niet. Dat vind ik te makkelijk. De wettelijke veiligheidsnormen moeten in 2050 gehaald worden. Die 1,25 miljard hoort bij die programmering. Ik vraag de minister om voor het wetgevingsoverleg Water inzichtelijk te maken hoe hij gaat zorgen voor een goede programmering richting 2050. We willen niet marchanderen met waterveiligheid.

Alles overziend vraag ik me af waar het kabinet heen wil. Een exploderend budgettekort voor instandhouding, infraprojecten in de ijskast, geen extra geld voor de Lelylijn met een gat van tien miljard tussen wat nodig en beschikbaar is, de hoogwaterbeschermingsopgave. Er moet geld bij of er zijn keuzes nodig.
Willen de bewindslieden voor het wetgevingsoverleg MIRT meer perspectief geven?

Verkeersveiligheid
De SGP staat voor bescherming van het leven, ook in het verkeer. Verkeersongevallen zorgen voor leed en verdriet. De maatschappelijke kosten bedragen jaarlijks dertig miljard euro. Het aantal verkeersslachtoffers gaat nog niet serieus omlaag. Het nieuwe kabinet laat het echter afweten. Het programma Meer Veilig voor de N-wegen stopt na 2025. Het budget voor de Investeringsimpuls Verkeersveiligheid en het meerjarenplan Fietsveiligheid is snel op. Ik heb daarom een amendement ingediend om te investeren in verlenging van deze verkeersveiligheidsprogramma’s. En ook een amendement om de bezuiniging op de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid terug te draaien. We hebben de SWOV hard nodig voor verstandige keuzes.

Bezuiniging BDU
Het is vreemd dat coalitie en kabinet jaarlijks 500 miljoen euro willen uittrekken voor infrastructuur ten behoeve van nieuwe woningbouwprojecten en tegelijkertijd 10% bezuinigen op de BDU-uitkering. Het is tegenstrijdig en getuigt niet van goed bestuur. Ik vraag de minister om die bezuiniging terug te draaien en zo nodig de vliegheffing verder te verhogen.

Vliegbelasting
De SGP waardeert de inzet voor een extra heffing voor langeafstandsvluchten.
Maar nog steeds blijft een groot deel van de maatschappelijke kosten van de luchtvaart onbelast. Economen geven aan dat ook met een hogere heffing voor langeafstandsvluchten en het belasten van overstappers, vrachtvluchten en privéjets Schiphol de gewenste hub kan blijven . Wil de minister hiermee aan de slag en de extra inkomsten inzetten voor vlootvergroening en verlaging van ov-kosten ?

Afgedankte apparatuur
Ons consumptiegedrag legt een groot beslag op grondstoffen en milieu.
Goedkope wegwerpkleding en nauwelijks recyclebare zonnepanelen uit China.
Dit moeten we niet willen. Zet het kabinet zich in voor halvering van het grondstoffengebruik in 2030? Gaat ze snel aan de slag met de uitwerking van de aangekondigde plastic heffing? Deze Action-taks is hard nodig om plasticverspilling aan te pakken.

De SGP is geschrokken van onze omgang met elektronisch afval .
Veel wasmachines en andere apparaten gaan naar de shredder, terwijl reparatie of hergebruik van onderdelen mogelijk is. Een probleem is dat retailers en installateurs die afgedankte apparaten innemen verplicht zijn deze als potentieel gevaarlijk afval aan te merken en naar gecertificeerde verwerkers te sturen. Ze krijgen nauwelijks ruimte om ze te repareren. Er is wél een prikkel voor inzameling, maar níet voor hergebruik. Sterker nog, er dreigt regelgeving die verplicht om afgedankte apparaten zo snel mogelijk af te voeren. Dat is geen recept voor een tweede leven. Gaat de staatssecretaris retailers en installateurs ruimte geven voor reparatie en hergebruik ?

Internationaal waterbeheer
Tot slot. We hebben vorige week gedebatteerd over de uitdagingen in het waterbeheer. Evenwel mogen we dankbaar zijn voor onze drinkwaterkwaliteit en waterveiligheid in vergelijking met veel ontwikkelingslanden. Deze expertise moeten we internationaal delen. Het regeerprogramma geeft in het beleid voor internationale samenwerking prioriteit aan voedselzekerheid én waterbeheer. Maar, waarom dan een bezuiniging van 30% op het I&W-budget voor onder meer Partners voor Water? Bezuinig dan op NL2120 . Ontwikkelingslanden hebben meer moeite met klimaatadaptatie dan wij. Graag een heroverweging.