'Wij dragen een verantwoordelijkheid voor hen'

De Tweede Kamer debatteerde op donderdag 3 oktober in commissieverband met minister Veldkamp (Buitenlandse Zaken) en Brekelmans (Defensie) over consulaire zaken. Tijdens dat debat ging het ook over de Afghaanse mensen die Nederland hebben geholpen tijdens de jaren dat we daar met troepen, ambassadepersoneel en ontwikkelingswerkers aanwezig waren. Diederik van Dijk was namens de SGP aanwezig bij het debat. Zijn bijdrage is hieronder te lezen.

Afghanistan
Ik begin bij Afghanistan. Het is inmiddels ruim drie jaar geleden dat de centrale regering viel. De Taliban zwaait nu de scepter met harde hand. Er zijn harde shariawetten ingevoerd en christenvervolging is schering en inslag. Ook wordt er gejaagd op wie het Westen heeft geholpen tijdens de jaren dat we daar met troepen, ambassadepersoneel en ontwikkelingswerkers waren. In deze context is het dat wij vandaag spreken over de Afghan Security Guards die onze ambassade hebben beveiligd. Hun precaire positie blijft een belangrijk aandachtspunt voor de SGP.

Op 27 september jl. werden we verrast door de brief over de overbrenging van Afghaanse bewakers. Een brief die qua opzet en lengte deed vermoeden dat er slechts sprake zou zijn van min of meer technische, beleidsarme informatie. Niets bleek minder waar. In de brief werd een koerswijziging van het kabinet aangekondigd. Ondanks het cryptische ‘derhalve’ op pagina 2 zocht je tevergeefs naar een grondige motivering die je verwacht rond een groep mensen die vanwege hun inzet voor ons potentieel ernstig gevaar lopen. Voor nadere uitleg moet je de beslisnota doorspitten. Dat is toch niet wat we mogen verwachten van een brief aan de Kamer?

In de Beslisnota zien we enig gejongleer met cijfers en kostenplaatjes. Ook de suggestie dat het om veel hogere aantallen zou kunnen gaan, maar dat wordt niet hard gemaakt. Dat kan ook niet want een aanzienlijk deel van de mensen kan ook al buiten Afghanistan zijn en ook zouden ze nooit allemaal tegelijk, maar druppelsgewijs geëvacueerd worden.

Het gejongleer met cijfers en kostenplaatjes geeft een gevoel van gêne. Is niet de allereerste vraag de vraag naar onze verantwoordelijkheid, reputatie en onze morele plicht? Als mensen voor ons risico’s nemen, dragen wij een verantwoordelijkheid voor hen. Dit raakt de Nederlandse reputatie. Hoe willen wij dat dit over tien of twintig jaren wordt herinnerd? Is het risico niet dat in toekomstige vergelijkbare situaties mensen hun diensten niet meer aanbieden uit angst dat we hen daarna laten vallen?

Ik vraag de minister van Buitenlandse Zaken derhalve om een heel sterke uitleg waarom hij deze Afghanen die ons ondersteund hebben niet wil opnemen. En ik vraag aan de minister wat dit voor de toekomst betekent en wat dit doet met de Nederlandse reputatie.

Libanon
Dan de ontwikkelingen in Libanon. Het is goed dat de regering stappen onderneemt om Nederlanders evacuatie-opties te bieden. De Commissie Ruys evalueerde de grootschalige evacuatie uit Afghanistan en er ligt een externe evaluatie en een leerboek van de evacuatie uit Soedan. Ik vraag de minister of deze twee evaluaties zijn meegenomen op de posten en zeker in Libanon? Ik hoop dat de bewindspersonen naar tevredenheid antwoorden hierover en ik wil verder terughoudend zijn met teveel micromanagement en bemoeienis als Kamerlid. Ook dat was een les na de Kaboelevacuatie.

Israël
Het is goed om in de brief over Libanon een bevestiging van de steun voor Israël te zien. De Minister van BZ heeft in duidelijke taal de Iraanse en Hezbollahaanvallen veroordeeld. Toch bevraag ik hem over AVVN resolutie 1701. Deze vraagt Hezbollah om aanvallen te staken. De resolutie moet regelen dat alleen de Libanese overheid en geen andere gewapende macht in het zuiden de baas is. In een duidelijk gebied tussen de grens en een rivier mogen geen gewapende groepen zijn. De minister noemt nog steeds dat deze resolutie leidend is, maar de realiteit is anders. Erkent de minister van BZ dat? Heeft hij bij contacten met Libanon en VN-gremia nadruk gelegd op het naleven van de resolutie? En wat zijn volgens hem de consequenties van het niet naleven daarvan?

Door het falen van VN resolutie 1701 wordt Israëls existentiële veiligheid geraakt. De SGP kan daarom alle begrip opbrengen voor Israëls acties. Graag herinner ik minister Brekelmans aan de aangenomen motie Stoffer/Tuinman om te verkennen hoe we Israël helpen om haar tegen Iraanse luchtaanvallen beschermen. Kan de minister uitleggen hoe het met de uitvoering hiervan staat?