Het duurzame energiegebouw

De vraag naar elektriciteit neemt enorm toe. Tegelijkertijd zorgen windturbines en zonnepanelen voor steeds grotere pieken en dalen in de productie. Het net piept en kraakt. Richting 2050 maak ik me grote zorgen over de leveringszekerheid. De SGP vindt dat kerncentrales daarom een goede bijdrage kunnen leveren aan het toekomstige energiesysteem. Je kunt erop rekenen. Een systeem met kerncentrales zorgt voor lagere systeemkosten dan een systeem dat geheel leunt op wind en zon. Ze gaan tientallen jaren mee. Kortom, een investering waard.

Proces
Het hoofdlijnenakkoord koerst op vier kerncentrales. Hoe groot acht de minister het risico dat bij focus op vier centrales de procedurelast zo groot wordt dat het voor enorme vertraging gaat zorgen? Ga in ieder geval snel aan de slag met de eerste twee. Onnodige vertraging moet echt voorkomen worden. Tegelijkertijd zie ik liever een zorgvuldige voorbereiding en een voorspoedige bouw, dan overhaaste procedures en een bouwperiode die bol staat van vertragingen en financiële tegenvallers.

Wat is het financiële perspectief, nu – begrijpelijkerwijs – gekozen wordt voor een Staatsbedrijf? Er is 15 miljard euro gereserveerd, maar het zal nog jaren duren voordat hier iets mee gedaan wordt. Tegelijkertijd gaat er vanuit de oppositie opnieuw een voorstel komen om vijf miljard euro te verschuiven naar verduurzaming van de landbouw. 'De nucliaire coup van Bontebal'. Dat voor de landbouw extra geld nodig is, daar staat de SGP positief tegenover. We vinden het daarom een sympathiek voorstel. Maar wat zou dit betekenen voor de nieuwe kerncentrales? Kan de minister hier meer inzicht in geven?

Kerncentrales bij Borssele
Voor de regio Borsele is het onduidelijk wat er op hen af gaat komen. De gebiedsverbinder schetste het spanningsveld: omdat het een voorkeurslocatie is wordt er gewerkt alsof er twee kerncentrales gaan komen, tegelijkertijd wordt ook nog onderzoek gedaan naar andere locaties. Ik heb de indruk dat bij het Rijk de luiken naar het gebied zijn dichtgegaan. Zo krijgen decentrale overheden nog steeds geen inzicht in de technische haalbaarheidsstudie voor locatie Borssele, terwijl die al een paar maanden geleden afgerond is. Er is nog geen overleg geweest tussen het Rijk en gebiedspartijen over de concrete ruimtelijke puzzel. Borsele is een gebied waar bijna tien grootschalige energieprojecten lopen. Er wordt niet alleen gesproken over kerncentrales, maar ook over 380 kv, aanlanding van wind op zee en waterstofprojecten.
Dat past niet allemaal. De enorme onzekerheid zet het gebied ook op slot.

• Hoe gaat de minister ervoor zorgen dat het gebiedsplaatje ingekleurd wordt, dat de regio meegenomen wordt en de onzekerheid niet onnodig opgerekt wordt?
• Hoe gaat de minister daarbij zorgen voor regie op het totaalplaatje en goede afstemming?

De gebiedsverbinder adviseert een interdepartementale stuurgroep in te richten met ook regionale bestuurders erbij. De minister wil zoveel mogelijk aansluiten bij bestaande overleggen. Dat komt op mij heel afhoudend over.
Ik wil hier graag meer duidelijkheid over. Komt er zo’n stuurgroep?

• Hoe gaat de minister zorgen voor regie en afstemming, en voorkomen dat een voor een over projecten besloten wordt?

De regio heeft onderzoek laten doen naar de impact van twee centrales bij Borsele. Dat heeft verschillende aanbevelingen opgeleverd, zoals het ruimhartig tegemoetkomen van inwoners die de meeste overlast ervaren.
Herkent de minister deze analyse en gaat zij ermee aan de slag?

SMR’s
De SGP is warm voorstander van kleine, modulaire kernreactoren bij onder meer industrieterreinen, de SMR’s. Veilig en goed inpasbaar in het energiesysteem.

• Hoe gaat de minister ervoor zorgen dat Nederland in de kopgroep komt en dat binnen tien jaar de eerste SMR gebouwd wordt?

Groot voordeel is dat vrijkomende warmte nuttig gebruikt kan worden in industriële processen. Dan snijdt het mes aan twee kanten en krijgt zo’n centrale een rendement van 70-80%.

• Ziet de minister deze potentie en neemt zij het aspect warmtebenutting mee?
• Wil zij ervoor zorgen dat ontwerpers van SMR’s rekening houden met deze warmtebenutting?

Goed dat er 65 miljoen euro klaarligt voor het SMR-programma. Het accent ligt nu op beleidsmatige onderzoeken. Er is echter ook behoefte aan investeringen in techniekontwikkeling. Kernenergie valt nog niet onder bestaande verduurzamingsregelingen. Gaat de minister ook investeren in de techniekkant, zodat bedrijven als Thorizon aan de slag kunnen met proefprojecten? Het is de bedoeling dat in 2026 in Zwitserland een demonstratiereactor op basis van thorium gaat draaien.

• Kan de minister ervoor zorgen dat Nederland hierbij betrokken wordt?

Het duurzame energiegebouw heeft meerdere heipalen nodig om niet weg te zakken. Kernenergie ziet de SGP als een belangrijke heipaal. Het is tijd om die paal langzaam, maar zeker, echt de grond in te slaan. We willen niet dat een kabinetswissel dit weer gaat doorkruisen.