Het net slimmer benutten

In commissieverband debatteerde de Kamer op woensdag 14 mei over nettarieven. Namens het kabinet was minister Hermans afgevaardigd. De bijdrage van André Flach is hieronder te lezen.

De wijze koning Salomo zei: ‘In de veelheid van raadgevers ligt de overwinning.’
Mooi dat er een stevig IBO-rapport ligt over de bekostiging van het energienet en dat de minister veel aanbevelingen oppakt.

De getallen liegen er niet om. Tot 2040 ruim tien miljard euro per jaar. Verdrievoudiging van nettarieven voor huishoudens. Grootverbruikers hikken nu al aan tegen vier keer hogere netkosten dan in omliggende landen. Het belemmert de gewenste verduurzaming. We moeten het wel in perspectief zien: door die netversterking worden we veel minder afhankelijk van fossiele import uit onder meer Rusland. Daar betalen we nu óók meer dan tien miljard euro voor.

Belangrijke ijkpunten voor de SGP zijn: energiebesparing voorop, werkbare verduurzaming, het voorkomen van energiearmoede, en behoud van een betrouwbaar energiesysteem als publiek goed.

Netkosten industrie
De netkosten voor onze industrie moeten omlaag. Het gat met omliggende concurrenten wordt te groot. De minister kiest alleen voor verlenging van de Indirecte Kostencompensatie, met drie jaar. Bedrijven kijken verder. Waarom kiest de minister niet voor vijf jaar, de termijn in het IBO die aansluit op IKC-regelingen in omliggende landen? Onder meer de chemische industrie kan geen gebruik maken van de IKC. De SGP vraagt de minister daarom ook te kijken naar de Volume Correctie Regeling. Het is wrang dat de ACM deze regeling afgeschaft heeft, terwijl omliggende landen het gewoon blijven doen.

Beperken netkosten
Een volgende hoofdvraag is hoe we kosten aan de voorkant voorkomen? TNO zet in haar IBO-reflectie een dikke streep onder twee maatregelen:
- een risico-gebaseerde benutting van de reservecapaciteit op het net, en
- het verder oprekken van de tijdshorizon voor investeringsplannen, omdat een keer een dikke kabel aanleggen goedkoper is dan twee keer de schop in de grond.

• Hoe pakt de minister dit op?

Netbeheerders moeten voldoende prikkels houden om kosteneffectief te werken.
Het IBO ondersteunt de ACM bij haar voornemen om netbeheerders vooraf te toetsen op basis van het kostenplaatje in investeringsplannen, in plaats van achteraf op basis van de doelmatigheid van investeringen. Maar, hoe wordt dan gezorgd voor voldoende benchmarking en voldoende prikkels voor een kostenefficiënte werkwijze ?

Kies voor een betere energiemix. Meer kerncentrales, ook modulaire reactoren bij bedrijventerreinen, en minder windparken betekenen minder stroompieken, een betere netbenutting, en dus lagere netkosten. Hoe wordt dit meegenomen?

Slimmer benutten net
De noodzaak van slimmer netgebruik staat buiten kijf. Twee aandachtspunten in dit verband.Electrolysers en batterijen op de juiste plek in het net beperken de netcongestie. Goed dat de minister de ACM vraagt te kijken naar mogelijkheden om nettarieven te verlagen. Het huidige tijdsduurgebonden transportrecht met een korting van 65% is beperkt toepasbaar en onvoldoende voor een goede businesscase. De minister verwijst naar aangekondigde Europese richtsnoeren.
Maar, in België en Duitsland gelden nú al vrijstellingen, dus binnen de huidige EU-regels.

• Kan dit niet al op korte termijn toegepast worden?

De SGP kan zich goed voorstellen dat wordt gewerkt aan een tariefstructuur die kleinverbruikers uitdaagt om bij hoog stroomgebruik dit op de voor het net gunstige momenten te doen. Goed dat netbeheerders zich nu richten op de variant met voldoende prikkels, die ook rekening houdt met het burgerperspectief. Wordt daarbij wel gekeken naar eventuele nieuwe piek-/dalindelingen bij de leveringstarieven? Als hier voldoende prikkels in zitten, volstaat wellicht een eenvoudigere indeling voor de nettarieven. Wordt het in samenhang bezien?

Verdeling lasten
Tot slot de vraag: wie dragen de lasten voor netverzwaring? Goed dat het kabinet kijkt naar een amortisatiefonds. Er wordt nu geïnvesteerd in netverzwaringen die enkele decennia mee zullen gaan. Het is goed de rekening te spreiden over de tijd. Juist nu zijn ook grote investeringen in duurzame energieproductie en isolatie nodig en moet elektrificatie niet belemmerd worden.

• Komt de minister voor Prinsjesdag met een voorstel?

Netbeheerders waarschuwen voor hogere financieringskosten en onzekerheid over tariefopbrengsten waardoor het lastiger is om te investeren.

• Hoe gaat de minister deze risico’s inperken?

De ACM kijkt naar een invoedingstarief Een slim invoedingstarief kan een goede prikkel zijn voor efficiënte netbenutting. Tegelijkertijd: wat betekent dat voor duurzame energieprojecten? Het geeft een stuk onzekerheid in de businesscase. CE Delft schrijft dat een slim invoedingstarief heel ingewikkeld is in de uitvoering. Energieplanologie is dan effectiever. Daar moet in ieder geval meer werk van gemaakt worden. Trouwens, hoe worden decentrale overheden daarin begeleid? En, aan welke aanpassing van de Omgevingswet werkt het kabinet ?

Een alternatief voor een invoedingstarief is een eenmalig aansluittarief. Dan dragen producenten en indirect ook buitenlandse afnemers van goedkope stroom bij aan bijvoorbeeld wind op zee, maar vermijd je onzekerheid over tariefontwikkelingen.

• Hoe beoordeelt de minister dat?