Informatievoorziening rond Hawija niet op orde

De Tweede Kamer debatteerde op donderdag 15 mei van de commissie-Sorgdrager naar de Nederlandse wapeninzet in de Iraakse stad Hawija in 2015. Namens de SGP sprak Diederik van Dijk bij dit debat. Zijn inbreng is hieronder te lezen.

'In oorlog sneuvelt de waarheid als eerste’, zei een Griekse tragediedichter. Het is niet voor het eerst en waarschijnlijk ook niet voor het laatst dat wij debatteren over de tragedie in Hawija op 3 juni 2015. De aanval op een bommenfabriek van Islamitische Staat was alleszins te begrijpen in de strijd tegen duivelse terreur, maar kostte ook het leven aan 70 burgers. Op verzoek van de Kamer is opdracht gegeven tot een diepgravend onderzoek. De SGP is de Commissie Sorgdrager erkentelijk voor het rapport dat zij heeft opgesteld. Zorgvuldigheid ging daarbij boven snelheid en dat heeft veel inzichten verschaft.
De conclusies van de Commissie liegen er niet om.

• Nederland had geen eigen inlichtingenpositie waardoor onvoldoende eigen afwegingen konden worden gemaakt.
• De Kamer is voor en na de aanval keer op keer onvolledig en onjuist geïnformeerd.
• Compensatie kwam te laat en was te weinig.

In eerdere debatten is geconstateerd hoe slecht de Kamer is geïnformeerd. De SGP heeft toen pittige vragen gesteld. Zonder goede informatievoorziening strompelt de Kamer. In de informatieverstrekking van kabinet naar Kamer moet gelden wat Lewis Caroll in ‘Alice’s Adventures in Wonderland’ het Witte konijn in de mond legt: `Where shall I begin, please your Majesty?' he asked. `Begin at the beginning,' the King said very gravely, `and then go on till you come to the end: then stop.'

Dit is niet waargemaakt. Er is door de toenmalige bewindspersoon excuses aangeboden en beterschap beloofd. Het is daarom pijnlijk dat ná publicatie van het Commissierapport cruciale beelden opdoken van kort na de aanval. Deze zogenaamde ‘tweede BDA’ (Battle Damage Assessment) laat zien dat het zeer waarschijnlijk is dat er burgerdoden waren gevallen. De SGP vindt het onbegrijpelijk dat deze beelden nu, opeens, na tien jaar boven water komen. Nadat er ook door de Commissie keer op keer om is gevraagd.

• Hoe kan dit?
• Erkent de minister dat Defensie de Commissie heeft gehinderd in haar onafhankelijk onderzoek?

De Commissie concludeert na het zien van de beelden dat áls het zogenaamde AAR (After Action Report) naar waarheid was opgemaakt het OM direct een onderzoek had ingesteld.

• Wat vindt de minister hiervan?

Het gepresenteerde onderzoeksrapport had wat de SGP betreft de afronding moeten zijn van het parlementaire debat over Hawija. Nu zijn er – terecht – vier aanvullende onderzoeken gestart naar deze nieuwe beelden en naar het handelen van de commandant. Dit maakt het complex om nu al een finaal oordeel te vellen.

• Wanneer zijn deze onderzoeken afgerond?

Het gaat hier om informatievoorziening aan – in dit geval – een onafhankelijke onderzoekcommissie die in opdracht van de Kamer is ingesteld. Dit weegt voor de SGP zwaar.

• Hoe kijkt de minister naar het opduiken van deze beelden in het licht van eerdere beloftes van zijn voorganger dat Defensie de informatievoorziening richting de Kamer zou verbeteren?
• Welke concrete acties kunnen we van deze minister verwachten ten aanzien van het lerend vermogen en de informatiehuishouding binnen Defensie op dit punt?
• Hoe kunnen we erop vertrouwen dat zijn ministerie – waar het soms letterlijk gaat over leven en dood – eerlijk en transparant functioneert bij ernstige gebeurtenissen, zowel intern als richting de Kamer?
• Zijn de procedures met betrekking tot het minimaliseren van burgerslachtoffers en het melden daarvan inmiddels aangescherpt?

Het is cruciaal dat de minister een geloofwaardig antwoord kan geven op deze vragen.